Dergahlarda “EDEP YA HU” yazar. Bu “Edepli ol, terbiyeli ol, Hu olan Allah seni görüyor.” anlamına gelir.
Mevlevî dergâhları ilk bakışta sadece dînî nitelikte merkezler, bir âyin ve ibadet mekanları gibi görünse de gerçekte; musiki, sema ve dergâh hizmetlerini birer vasıta kılarak bir sanat ve eğitim merkezi, bir moral sisteminin uygulama mekanı ve kendisine has özellikleriyle bir akademi niteliğindedir.
Bu dergâhlarda her şey en ince ayrıntılarına kadar belirli kurallara bağlıdır. Hiç kimsenin bu kuralları bozma ve kuralların dışına çıkma yetkisi yoktur. Görünmeyen bir otorite dergâhın bütün havasına sinmiştir. Sofrada kaşığın nasıl tutulacağından, suyun nasıl içileceğine, tennûrenin nasıl giyileceğinden, selamlaşma, emir alma, pabuç çıkarma, oturma, kalkmaya kadar, kısaca günlük hayatın bütün davranışları bu kuralların ışığı altında düzenlenir. Dergâhta terbiye gören dervîş, eğitiminin sonunda, Mevlevî üslûbunun topluma sunmaya çalıştığı insan tipinin özelliklerini ve mesajlarını taşır.
Bu insan her şeyden önce, toplum düzenine ve başka insanlara son derece saygılı, daima muhatabının nefsine tercih ederek, kendisini arka planda tutmasını bilen bir kişidir. Konuşması, yürüyüşü, hareketleri, gülüşü, yemek yiyişi ölçülüdür. Bu gün dilimizde eskisi kadar kullanılmayan ve daha çok Mevlânâ soyundan gelen zevâta unvan olan “Çelebi Efendi” terimi, Mevlevî terbiyesinden geçmiş bütün dervîşlerin bu sıfatı resmen kullanamasalar bile davranışlarına sıfat olmuştur.
Mevleviliğin temel kuralları nelerdir?
1. Maddi ve manevi bakımdan temiz olmak.
2. İnsanlığa hizmet etmek.
3. Başkalarına her zaman iyi ve güzel davranışın örneği olmak.
4. Mesnevi okumak ve mutasavvıf olmak.
5. aklı iyi kullanmak, hikmet sahibi olmak.
6. Dindar olmak.
7. İçini her zaman temiz tutmak.
8. Hz. Mevlana’yı pir tanımak.
9. Mevlana’nın yolundan ayrılmamak.
10. Tanrı’dan, Hz. Muhammed’den sonra Mevlana’ya bağlanmak, ona gönülden inanmak.
11. Bilim edinmek, bilgili olmak.
12. Alçak gönüllü, sabırlı, güler yüzlü ve nazik olmak.
13. Maddi ve manevi bakımdan temiz olmak.
Bunlar Mevleviliğin değişmez kurallarıdır. Mevlevi tarikatına giren, çile dolduran herkesin bunlara uyması gereklidir.
Kaynak: mevlevilik.nedir.com